Water | Vriend en vijand van Portugal. Én Nederland.

door Ilse Marsman

In januari zijn we met onze camper richting Zuid-Europa gereden. Zonder vastomlijnd plan, maar met het idee om Spanje en/of Portugal te ontdekken. Het werd voornamelijk Portugal. De Portugese Algarve en Alentejo trakteerden ons op net iets aangenamere temperaturen dan het Spaanse Andalusië. Toch fijn.

Portugal. Naast mooie steden als Lissabon en Porto met name bekend om zijn kustlijn. Indrukwekkend is het, die 900km lange kustlijn. Ontelbare stranden met fijn wit zand. Onze kleine man (2,5 jaar) maakte er kennis met golven en de waterpret die dit oplevert. Maar het is niet alleen de schoonheid van de kustlijn die je bijblijft. Ook de kwetsbaarheid ervan maakt indruk.

Door geografische kenmerken behoort Portugal tot de Europese landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Er is sprake van verwoestijning door droogte enerzijds én erosie van de kustlijn door de stijgende zeespiegel anderzijds. Bedenk je eens dat 75% van de Portugese populatie zich concentreert aan de kustlijn. 85% van het bruto nationaal product (BNP) wordt aan die kustlijn verdiend. Tel dit op en je kunt je voorstellen dat de gevolgen van erosie desastreus kunnen en zullen zijn.

De Nederlandse situatie is behoorlijk vergelijkbaar. Ons kikkerlandje voert al sinds oudsher een strijd tegen het water. Waterkeringen zoals dijken, duinen en dammen beschermen ongeveer 60% van ons land tegen overstromingen. In dit overstroombare gebied wonen zo’n 9 miljoen mensen, oftewel 50% van de populatie. En dit aantal neemt toe. Ook de economische waarde van het gebied is gestegen. Volgens de Rijksoverheid wordt er zo’n 70% van het BNP verdiend.

We hebben vaak moeite ons voor te stellen wat woorden, en vooral ook cijfers, nu precies zeggen. Beelden zeggen niet voor niets meer dan 1000 woorden. Tijdens onze campertrip was het 70 jaar geleden dat de watersnoodramp plaatsvond (1953). De beelden van overstromingen kwamen weer even de huiskamers en onze camper binnen. Maar deze beelden raken ons niet écht, omdat het leven er nu zo anders uitziet.

Wil je een goed inkijkje in de gevolgen van een grote watersnoodramp? Kijk dan eens de miniserie ‘Als de dijken breken’ (te zien op Netflix). Een Nederlands-Vlaamse coproductie die laat zien wat er in Nederland en België zou gebeuren als water grote delen van het land wegvaagt. Het raakt en zet aan tot nadenken. We zouden nog wel eens klimaatvluchtelingen in eigen land kunnen worden.

Moeten we nu een zwaarmoedig gevoel laten overheersen? Helemaal niet. Het doet je alleen beseffen dat we als samenleving moeten veranderen. We moeten anders nadenken over onze manier van leven. Wie is er (als eerste) aan zet? Overheden, grote bedrijven, burgers? Een veel gestelde vraag. Floor Boon en Maarten Dallinga onderzoeken het in hun sterke podcastserie ‘Boven Water’. Eveneens een aanrader. Maar laten we het bovenal simpel houden. We zijn allemaal aan zet. En wel nu.