20/04/2021
De aanwezigheid van grote hoeveelheden grondstoffen, betekent voor Groenland een ticket to freedom. De olie-inkomsten kunnen het kapitaal leveren voor ontwikkeling of onafhankelijkheid. Maar eigenlijk moeten tenminste 60% van de bekende oliereserves onder de grond blijven, om de temperatuurstijging binnen de perken te houden. Wie neemt die verantwoordelijkheid?
De grote oliemaatschappen worden vaak als eerste en enige verantwoordelijken voor de oliewinning aangemerkt. In recente berichtgeving werd daarnaast de lokale (in dit geval Groenlandse) bevolking deels verantwoordelijk gehouden. Dat laat een belangrijke onderliggende vraag onbeantwoord. Wie is eigenlijk verantwoordelijk voor de voortgaande oliewinning? En wie stopt het?
Zolang wij tanken, zullen zij pompen
Eerst de default optie. Zijn de oliemaatschappijen verantwoordelijk voor de oliewinning? Die zijn weliswaar bijzonder gretig en verantwoordelijk voor de daadwerkelijke uitvoering, maar voldoen slechts aan de heersende mondiale vraag naar olie en hebben bovendien formeel verantwoording af te leggen aan de Groenlandse overheid. Natuurlijk zouden zij een moreel juistere keus kunnen maken door hun middelen in bijvoorbeeld duurzame energie te investeren. Maar zolang wij aan de pomp mopperend betalen, missen de oliebaronnen het economische motief om te veranderen.
Is de komst van de oliemaatschappijen uitsluitend positief? Allerminst. Hun komst betekent grote veranderingen voor de lokale bevolking, soms wonend in dorpen met minder dan 100 inwoners. De instroom van nieuwe mensen, technieken, ideeën, gebruiken en talen zou een enorme invloed hebben. Op termijn zou de werkgelegenheid voor de Groenlanders kunnen toenemen, mits de Groenlanders de Engelse taal beheersen en het opleidingsniveau hoog genoeg is om het deels hooggeschoolde werk te verrichten. De bereidheid van oliemaatschappijen deze investering in de Groenlandse bevolking te financieren is twijfelachtig. Er staan meer juristen klaar dan Groenland inwoners heeft, om de gunstigste voorwaarden te bedingen in de onderhandelingen met de Groenlandse overheid.
Olie is een ticket to freedom
Can you blame Greenland? Als er grote hoeveelheden grondstoffen aanwezig blijken, betekent dat een ticket to freedom voor Groenland. Het land heeft weliswaar een vergaande vorm van zelfbeschikking en onafhankelijk bestuur, maar is formeel nog steeds onderdeel van het koninkrijk Denemarken. Denemarken staat welwillend tegenover een onafhankelijk Groenland, onder de voorwaarde dat het ook financieel zelfstandig wordt.
In 2010 draagt Denemarken zorg voor ca 60% (DKK 3.2 mld) van het nationale budget, defensie, een politiemacht en het justitieapparaat. Onafhankelijkheid van Denemarken betekent de verantwoordelijkheid voor Groenland om een gat in de begroting van 60% en meer, zelf op te lossen. De olie-industrie heeft de potentie om de inkomsten te leveren waarmee Groenland zich ‘vrij kan kopen’. Welk volk wilde ooit afhankelijk zijn en blijven?
Bovendien ontbreekt het de Groenlandse jeugd aan toekomstperspectief. Een hoge werkloosheid, een in hoog tempo veranderende wereld en geen kans om hetzelfde te doen als de generaties voor je: leven van de jacht en visserij. Olie is een kans.
Verandering is de enige constante
Tot slot, het leven in arctische gebieden zoals Groenland, betekent voortdurende ecologische verandering. Change is constant. Zij zijn immers van oudsher gewend aan grote ecologische veranderingen waaraan zij zich steeds moesten aanpassen. Daarin zijn zij tot nu toe succesvol geweest, en de gedachte heerst dat dat ook nu wel zal lukken. Bovendien zijn de Groenlanders overtuigd dat een aanpassing in hun levensstijl, gezien hun kleine inwoneraantal (55.000) nauwelijks impact heeft op wereldniveau. Can you blame them?
Terug naar de vraag of je de Groenlanders verantwoordelijk kunt houden dat zij inzetten op de grootschalige winning van olie. In ieder geval ten dele. De verwelkoming van buitenlandse investeerders en oliemaatschappijen is hun eigen keuze en de olie-opbrengsten bijzonder gewenst. Kun je het de Groenlanders kwalijk nemen? Moeilijk. Dat de Groenlanders na eeuwen van (vriendelijke) kolonisatie hun vrijheid willen kopen, is bijzonder begrijpelijk. Welk volk heeft zich vrijwillig aan voortdurende kolonisatie onderworpen?
Het is tijd om te kiezen voor onze kinderen
Than who is to blame? Wij. Wijzelf zijn verantwoordelijk, als burgers en als consumenten. Wij willen zelf geen hogere energierekening betalen, en blijven onze auto’s rijden, zélfs als de benzine aan de pomp duurder wordt. Laten we als consumenten en als burgers onze verantwoordelijkheid niet langer afschuiven op oliebaronnen en de inwoners van Groenland.
Laten we onze eigen verantwoordelijkheid nemen. Hoe?
Door bedrijven te motiveren zich duurzamer te gedragen. Door het kopen van duurzame producten en diensten. Door van de overheid te eisen ons land voor te bereiden op de uitdagingen van de toekomst. Door anders naar onze behoeften te kijken. Door te erkennen dat we de wereld overbelasten. ‘Meer’ is niet altijd beter. Het is tijd onze eigen verantwoordelijkheid te nemen.
Dit artikel is gebaseerd op de ervaringen en gesprekken tijdens 3 maanden veldwerk in Groenland (2010).